De Wannabe(e)
“Wannabe” is volgens Wikipedia een denigrerend bedoelde term voor een persoon die zich sterk probeert voor te doen als iets of iemand, meestal een beroemdheid, maar hier niet in slaagt. Het dierenrijk kent vele wannabees.
Neem nou de wesp als toonaangevend voorbeeld. Gewapend met een vervelende angel kan hij zoete verleidingen, die je ’s zomers vaak onoplettend in je mond stopt, tot een ware hel maken.
Je herkent de wesp meteen. Gevaarlijk ogende geel met zwart gestreepte jas. Luid zoemend en onafscheidelijk als hij jouw heerlijke zoete drankje of gebakje heeft geroken op een zonnig buitenterras. Zijn omgeving reageert doorgaans heftig op zijn aanwezigheid. We kennen allemaal wel de wegrennende dames en heren, die hevig om zich heen slaan om zich van de ongewenste wespenaandacht te ontdoen. Of je bent er zelf zo één.
Er zijn ook minder gevaarlijke lookalikes. Die doen, met hun bijna gelijk gestreepte jas, alsof ze ook zo gevaarlijk kunnen steken, maar kunnen dat beslist niet. Neem nou de zweefvlieg (foto). Die noemen ze ook wel eens ‘Fopblaaskop’ of ‘Fopwesp’. Een hele heldere term die het nabootsende karakter van de wesp-wannabe precies aangeeft.
Het dierenras – Homo Sapiens – kent ook vele soorten wannabees. Fans die een artiest nabootsen bijvoorbeeld. We hebben allemaal wel eens een Michael Jackson of P!NK-variant gezien. Buitenkantje bijna gelijk aan de echte zanger of zangeres, tot ze hun strot opentrekken. AUW!!
Mijn vak, als specialist in fraudebeheersing, ethiek en integere gedragingen, kent ook wannabees, zelfs hele stiekeme. Ik ken er als speurneus zelfs meerdere. Deze keer licht ik er één uit: de crimineel met podium aspiraties. Ze hadden voorheen hun eigen carrière, bijvoorbeeld eerst als leraar of assistent professor, op gebied van gedrag, economie, of management. Na jaren gerommeld te hebben met (mede) studenten, cijfertjes en data, werkten ze zich omhoog in het wetenschappelijke wereldje. Het klappen van het zweepje kennende en door (G)SM* gedreven, schopten ze het – over de ruggen van anderen of met gefingeerde data – tot professor, hoogleraar en TV-celebrity.
Eén van hen viel jaren geleden door de mand, omdat hij zich heel druk had beziggehouden met wetenschapsfraude. Toentertijd werd hij gezien als een echte wetenschapswesp. Iemand die zijn omgeving langdurig had gestoken en de bulten zo pijnlijk zichtbaar waren dat niemand er nog omheen kon.
Zelfs de rector magnificus van zijn universiteit had destijds geen habijt van die grootte om zijn zonden te bedekken, al had hij dat wel gepoogd te doen. Hij werd dus gestraft, dook een poosje in de luwte maar miste het podium en de aandacht. En zo wendde hij zich jaren geleden tot ondergetekende met het verzoek om een gesprek. Hij wilde graag – via mij – weer het podium. Dit keer niet als wetenschapper, maar om anti-fraudespecialisten – als wannabe ervaringsdeskundige op gebied van fraude – te wijzen op de do’s and dont’s in wetenschapsfraude en het tijdig kunnen herkennen daarvan. Dat leek mij gezien zijn onderliggende intenties, die hij niet uitsprak maar die in zijn gedrag overduidelijk zichtbaar waren, geen goed plan.
Een tijdje later bood Twan Huys wel een podium aan een ander kopstuk uit de Nederlandse misdaadhistorie. ‘De Neus’ was prominent aanwezig in College Tour. Voor mij was het commentaar nadien een duidelijke bevestiging dat mijn keuze destijds, om een media-geile (ex) delinquent juist geen podium te geven als wannabe celebrity, de juiste was geweest.
Er is ook nog een ander soort wannabe-anti-misdaad-wespje. Eentje die in beginsel vrijwel onzichtbaar rondzoemde, omdat hij – naast professortje spelen – nog wat andere tijdrovende hobby’s had. Hij stak liever her en der met zijn niet giftige angeltje wat in het rond en prikte daarbij graag wat in jonge dametjes. Dat loszittende angeltje kostte hem meerdere malen spreekwoordelijk zijn kop en zijn huwelijk. Alleen werd dat – vaktechnisch beschouwd – telkens met de mantel der wetenschappelijke broederliefde afgedekt. Daardoor kon hij bij een andere universiteit en bij een niet zo fris adviesbureau vrolijk verder prikken zonder noemenswaardige schade aan zijn eigen lijfje.
Hij werd ouder en van al dat jarenlange rondsteken werd hij moe en kwam steeds vaker niet aan zijn betaalde werkzaamheden toe. Maar goedgebekt als hij was beloofde hij studenten en leidinggevenden te leveren wat op zijn bordje lag. Het bleef doorgaans bij loze beloftes en geen daden. Chronisch te laat of geheel niet leveren wat mocht worden verwacht van een baasje vaktechniek, werd zelfs de directie van het louche adviesbureau teveel. Helemaal toen dit naar buiten kwam. Het bureau leed onherstelbare reputatieschade en hij en anderen werden een koppie kleiner gemaakt. Nog steeds liegt hij over zijn vertrek aldaar; alsof dat zijn eigen keuze was geweest, jaja…
Fraude vond hij een bijzonder interessant thema. Dat begrijp ik, want zijn eigen zakelijke wereld vol cijfers en BIG-data zouden mij ook niet kunnen bekoren. Hij haalde graag informatie over dit spannende thema weg bij anderen en bood zich dienstbaar aan als studentenbegeleider bij proefschriftonderzoek. Toch vond hij zijn andere hobby telkens leuker. En zo belandde hij, zijn werkzaamheden structureel vooruitschuivend, in een volgende ontslagprocedure. Tijdens de daaropvolgende en zelfverklaarde megadip kwam er helemaal niets meer uit zijn handen anders dan de dames die hij liever prikte.
Al dat opstrijken, zonder zelf de beloofde (en betaalde) inspanningen te leveren, kon natuurlijk niet ongezien door blijven gaan. Hij had inmiddels jarenlang gelogen en bedrogen, gepapt en nat gehouden. Met zijn aanhoudend falen en vervolgens ook nog daarover liegen, heeft deze meneer de toekomst van een doctoraal student, die volgens hem klaar was om de wetenschappelijke kennis te laten bekrachtigen door middel van promotie en een bul, onmogelijk gemaakt. Simpelweg omdat hij zelf zijn afspraken niet nakwam, maar wel telkens beloofde dat te doen.
Incidentmeldingen volgden maar werden afgedaan met gesprekjes en beloofde beterschap. Maar niet iedere gedupeerde vond dat genoeg. Omdat de waarheid en daaraan ten grondslag liggende feiten bestand zijn tegen valse wespensteken, mocht z’n broodheer uiteindelijk fors betalen voor zijn daden en hijzelf mocht een poosje door het spreekwoordelijke stof kruipen. Dat dit voor pijnlijk getroffen gedupeerden slechts een pleistertje is op een veel te grote wond moge duidelijk zijn.
Maar wat schetst nu mijn verbazing?
Deze Professor in Verzaakkunde heeft recentelijk een podiumplaats weten te bemachtigen, notabene als deskundige op gebied van fraude en ethiek!
Hij gaat anderen nu de les lezen over alles wat hij zelf niet is. Met kennis en materialen van anderen. En met de praktijkervaring van een deskundige bedrieger. Eén die anderen het welverdiende plekje in de wetenschappelijke wereld en de daarbij behorende titel klaarblijkelijk niet gunt, zelfs niet na jaren van aantoonbaar geleverde inspanningen. Een duister kantje, die alleen gedupeerden van deze sociopatische narcist kennen. Niet zo vreemd dat deze meneer staat ingeschreven bij een wetenschapsclubje genaamd narcis.
Tot voor kort sierden lovende woorden inzake mijn inspanningen in de wetenschap en in samenhang met het thema fraude mijn Linkedin pagina. “Hardworking, eager to learn, pragmatic and enthusiastic, full of energy and gets things done”. Die aanbeveling heeft de ‘wannabe fraudespecialist’ verwijderd. De reden laat zich raden…
Hij zal namelijk nooit openlijk toegeven dat hij degene is geweest die aantoonbaar verzaakt heeft. Want schuld bekennen is strafbaar of kost centjes, zo was het advies van de advocaat die namens z’n broodheer de brullende beer zijn huid moest zien te redden. Als deze historie niet zo droevig was zou ik erom lachen. Zwijgen doe ik niet langer. Dat hoeft ook niet, want ik heb al zijn (mis)daden zwart op wit, keurig gedocumenteerd. Met de feiten wisten mijn vertrouwenspersoon en ondergetekende, na jaren vechten, de waarheid bovengronds te krijgen. Die spullen bewaar ik, voor ‘mocht het wederom nodig zijn…’.
Voor deze wannabe ethiek-deskundige is het fijner om te doen alsof hij zelf de beste is en de echies – wiens kennis hij heeft misbruikt – af te kraken. Die bestempelt hij, giechelend met een zachte ‘g’, liever jegens anderen als wannabe Dr. in de fraudekunde. Rondbazuinend dat niet hij, maar zij ‘verzaakt’ hebben en onvoldoende wetenschappelijk ‘kundig’ zouden zijn. De waarheid op zijn kop.
“Als anderen toch eens zouden weten hoe het werkelijk zit… “, dacht ik eerder wel eens. Deze olifant kan namelijk heel goed zwijgen als dat beter is, bijvoorbeeld voor de gezondheid. Maar vergeten doet een olifant niet. En deze hier zal niet schromen de waarheid rond te toeteren als dat nodig blijkt. Ik gun namelijk niemand toe wat wannabe’s als dit exemplaar hebben veroorzaakt.
Als u de wespen en foute wannabe’s in dit leven herkent, ga dan rustig uit zijn buurt of geef hem – als hij te dichtbij komt – een ferme tik.
Toch ongewenst in uw mond beland? Uitspugen en verpletteren!
Een wesp behoudt namelijk zijn angel en ook een wannabe blijft – eenmaal betrapt – graag meerdere malen steken of anderszins pijn doen.
* GSM is een drietal bestaande uit Geld, Seks en Macht.
Nicole den Hartigh heeft een reeks publicaties op haar naam staan en schrijft regelmatig blogs over onderwerpen die haar bezighouden. Zo schrijft ze als gastredacteur voor de website Nextens.
