Liegen tegen waarheidsvinders?

Mensen die mij een beetje kennen, weten dat ik graag mijn kennis over integriteitsschendingen zoals fraude deel. En vooral ook over wat je kunt doen als je onverhoopt door zoiets wordt getroffen. Daar ben ik nu zo’n 15 jaar en via verschillende platformen graag druk mee. De ene keer een college voor een universiteit. De andere keer een lezing voor bestuurders. Of een masterclass voor vakgenoten. Een boek over Frauditing, een blog of artikel, allemaal gaaf! Samen kunnen we immers een steviger vuist maken tegen het leed dat integriteitsschending heet. 

Ieder lesprogramma vergt voorbereiding en tijd. Ik hou er namelijk van om nieuwe inzichten te delen, passend bij de groep deelnemers. Soms is dat het zoeken van plaatjes en filmpjes of het dichten van tekst. Bijvoorbeeld over spannende ervaringen uit mijn praktijk als speurneus. In mijn werkende leven heb ik dus heel veel tijd besteed aan het ‘bouwen’ van bij de doelgroep passende leermaterialen.  Soms vinden mensen een slide zo interessant of geinig, dat ze er een fotootje van maken. Geen enkel probleem mee. Dat vervult mij met trots. Een ander gaat soms zo ver, dat ze mijn slide letterlijk overnemen en onder eigen vlag, naam en faam vermarkten, zonder bronvermelding. Als voormalig Phd-student weet ik hoe belangrijk bronvermelding is. Ere wie ere toekomt. Dat niet iedereen er zo over denkt werd mij een paar jaar geleden al pijnlijk duidelijk.

Een groot accountantskantoor sponsorde een conferentie waar ik bij aanwezig was. Een mooi geklede meneer toonde nog mooiere slides in de grootste zaal. Hij verzorgde dit ten faveure van het eigen bedrijf en deed zijn stinkende best keiharde reclame te verpakken als lesmateriaal. Plots kwam er een slide in beeld die ik heel goed ken. Die heb ik namelijk al jaren geleden bedacht, vormgegeven en ook veelvuldig gebruikt tijdens kennisdelingen. Uit reacties die ik doorgaans krijg blijkt dat mensen die slide bijzonder leuk vinden. Nou zat die conferentie vol met collega’s, vakgenoten en leerlingen die ik soms al jaren ken en die ook bekend zijn met mijn grote liefde: Frauditing. Het was dus best geinig dat tijdens het tonen van dit ‘geleende gedachtegoed’ een ware wave van geroezemoes rondging in de zaal en een deelnemer keihard riep: “Hey Nicole, dat is jouw sheet!” Zichtbaar ongemakkelijk en met blozende konen, staakte de mooie meneer zijn toespraak en ging snel door naar de volgende slide. Een momentje om nooit te vergeten.

En zo zijn er in mijn leven al vele momenten geweest waarop ik in schrift of beeld weergegeven hersenspinsels soms letterlijk terugzie, maar zonder dat ‘moeder kip’ zelf wordt genoemd als het ‘ei’ door de haan wordt voorgeschoteld. Hele website teksten zijn inmiddels ‘geleend’. En zelfs het Vlaams Parlement had in openbaar gemaakte stukken, ergens in 2008, een complete verhandeling over integriteit en de beheersing van fraude, die één op één uit mijn eerste boek kwam. Enerzijds vleiend, maar tot op zekere hoogte.

Door ervaringen gescherpt heb ik inmiddels enkele voorwaarden vastgelegd op dit terrein. En ook een neusje ontwikkeld voor mensen die waarheid lekken. Dat klinkt vriendelijker dan liegen, vindt u niet? Voorwaarden zijn helaas nodig. Een jaar geleden werd ik namelijk benaderd om een korte leergang over mijn vakgebied op te zetten en in te vullen. Leuke doelgroep en prima kaderstelling waar de programma-inhoud aan zou moeten voldoen volgens m’n opdrachtgever. Een tweedaagse training die meerdere keren per jaar voor de komende jaren op de rol komt. En waar wij telkens één dag van mogen vullen.

Gezien de eerder beschreven ervaringen, heb ik hen een heldere opdrachtbevestiging verstrekt, onlosmakelijk verbonden met onze voorwaarden. In de spreekwoordelijke kleine lettertjes staan o.a. de passages over intellectueel eigendom, om eventueel ‘gedoe’ achteraf te helpen voorkomen. In reactie hierop kwam een kort bericht dat zij ALTIJD hun eigen voorwaarden hanteren, dus als we in business wilden blijven moest ik daaraan ZEKER conformeren.

Kijk… en dan word ik extra waakzaam. Mijn reactie was dan ook direct: ‘Nee’, plus waarom die ‘nee’, en als ze verder wilden met ons dit alleen onder mijn eigen voorwaarden zou zijn. Schoorvoetend werd akkoord gegaan, de training was namelijk intern al verkocht en de eerste sessies zouden binnen enkele weken plaatsvinden.

Na een ‘bevalling’ van 9 maanden en vele afstemmingen met verschillende personen – wegens plots vertrek van de oorspronkelijke opdrachtgever – was door ons het gewenste ‘ei’ gelegd. Wij hebben een prachtig programma gemaakt, dat voldoet aan de gestelde eisen en wordt verzorgd door twee mensen uit de anti-fraude en gedragspraktijk. Ervaren trainers, die het klappen van de zweep inmiddels kennen en die al jarenlang niet minder dan goed of hoger scoren in evaluaties. En ja, daar zijn we trots op!

Omdat de vragende partij bij aanvang had vermeld dat de portemonnee voor dit project niet erg ‘vet’ was, en onze verdiensten deels zouden kunnen voortkomen uit opdrachten van deelnemers aan de training, ben ik akkoord gegaan met een fee die niet in verhouding staat tot de inspanningen. Het leek mij namelijk leuk om 5 x per jaar dit programma te mogen doen en ook binnen dit specifieke metier mijn kennis te delen. Een metier waar ze gezien de mediaberichten klaarblijkelijk wel wat inzicht kunnen gebruiken in wat integer gedrag in woord en daad inhoudt.

De eerste training was een daverend succes. Prachtige evaluaties en applaus. Blozend van trots las ik de reacties op LinkedIn en via mails. Trappelend van zin keken we uit naar de tweede sessie. Die bleek helaas niet vol te zitten, zo werd mij gemeld. En tot verbazing de derde kennelijk ook niet. Maar…In 2020 zou het goed komen, zo werd voorgesteld.

Alleen… ik hoorde helemaal niks tot en met februari, terwijl mijn dagen in 2020 wel gereserveerd waren voor deze training. En daarmee niet beschikbaar voor ander werk. Dus heb ik zelf maar eens bij de academie gepolst hoe het ervoor stond. De reactie was frappant. ‘We gaan de training zelf doen vanaf 2020, met onze eigen docenten’. Dat was namelijk steeds de opzet geweest, zo werd mij geschreven. En dat zou mij eerder mondeling al verteld zijn. We werden hartelijk bedankt, maar ze konden het nu zelf.

Leugens zijn mij als waarheidsvinder echt niet vreemd. En die om bestwil begrijp ik bovendien. Maar mij maak je niet helliger dan met keiharde leugens die ten koste gaan van anderen en ten faveure van de eigen portemonnee of ‘naam’. Bovendien: als cowboys die het vak van persoonsgericht onderzoeker niet dagelijks uitoefenen en het docentschap niet meester zijn worden ingezet, dan kunnen zij daarmee ‘mijn programma’ verprutsen. En dat raakt mij. Diep!

Ik wist meteen weer hoe blij ik was met mijn 6e zintuig: het kunnen ‘voelen’ van de spreekwoordelijk groeiende neuzen van sommige mensen en ‘zien’ van andere waarheidsverklikkers die wij als mens herbergen en soms heel even tonen. Die zijn alleen zichtbaar voor een geoefend oog. Nog blijer was ik met de expliciet overeengekomen kleine lettertjes. Ik ben namelijk wel gek (op kennisdelen), maar laat mij als waarheidsvinder niet langer bij de neus nemen. Er zijn helaas al Pinoccio’s genoeg, sommigen ‘besturen’ zelfs een land…

1. Doe aan bronvermelding.
2. Leg je afspraken goed vast.
3. Ga niet klakkeloos akkoord met de voorwaarden van ‘grote partijen’.
4. Vertrouw op je onderbuikgevoel.

Auteur: Nicole J. den Hartigh EMIA RO CPI CGBL RPP CPE

Nicole den Hartigh heeft een reeks publicaties op haar naam staan en schrijft regelmatig blogs over onderwerpen die haar bezighouden. Zo schrijft ze als gastredacteur voor de website Nextens.